Kiedy jedzenie staje się obce

Twoje dziecko reaguje silną niechęcią na nowe produkty, obawia się smakowania nowych rzeczy, zdarza się, że wymuszasz na dziekcu spożywanie posiłków. Mówi się, że jest wybredne, ma swoje smaki, ale czy na pewno to tylko kwestia smaku, czy może jest to neofobia żywieniowa? W niniejszym artykule zapoznasz się, czym jest neofobia żywieniowa i jak sobie z nią radzić.

Neofobia żywieniowa

Neofobia żywieniowa przejawia się jako niechęć, obawa przed spożywaniem nowych pokarmów, ich spróbowaniem. Niektóre niemowlęta mają zmniejszony apetyt z przyczyn naturalnych- nowe smaki, zainteresowanie otoczeniem- wszystko wokoło jest tak ciekawe, a maluch wręcz chłonie to, co dzieje się w otoczeniu. Każdy hałas, dźwięk, światło, ruch zabawki rozpraszają niemowlę i czynność spożywania pokarmu wydaje się mniej atrakcyjna niż pozostałe doznania. Podczas posiłku bardzo istotny jest spokój. Niekiedy pogorszenie apetytu może wynikać z chorób takich jak np. alergia pokarmowa, refluks żołądkowo-przełykowy, anemia czy celiakia, ale o nich w kolejnych artykułach. Większość niemowląt wykazuje się jednak otwartością na nowe smaki, co zmienia się rzecz jasna z wiekiem. W wieku około 2-5lat dzieci odmawiają spożywania niektórych produktów, jedzą te wybrane lub preferują jedzenie rozdzielne,, tylko marchewka, a potem ,,tylko ziemniaczek”. Wiąże się to z rozszerzeniem asortymentu produktów przybywających do codziennej diety. Należy jednak pamiętać, że wiek przedszkolny to okres intensywnego rozwoju psychomotorycznego, w którym występuje duże zapotrzebowanie na różne składniki pokarmowe. Dieta dziecka powinna być odpowiednio zbilansowana, tak aby dostarczyć niezbędnych składników odżywczych nie tylko do prawidłowego funkcjonowania na poziomie fizycznym ale i intelektualnym. Ponad połowa rodziców sądzi, że ich dzieci nie odżywiają się w sposób właściwy tzn. wybierając mało wartościową żywności prezentując przy tym zachowania takie jak: marudzenie , wybrzydzanie, wybiórczość produktów. W tym momencie należałoby się zastanowić nad przyczyną takiej sytuacji oraz jakie działania podjąć by legła ona zmianie? Szereg sposobów prezentowanych przez niektórych rodziców to: presja emocjonalna ,,jeżeli nie zjesz to już więcej nie pójdziesz do Bartka”, presja czasowa ,,masz 5minut, żeby to zjeść”, używanie siły (przymusowe karmienie). Tego typu zdarzenia nie są skuteczne i mogą zaburzać relacje rodzic-dziecko.

Występowanie

Neofobia jest silniejsza u płci męskiej, niż u żeńskiej i ma charakter rodzinny. Dziecko najczęściej odmawia spożywania warzyw, mięsa i owoców. Choroba nie jest łatwa w diagnozie. Dzieci z neofobią są trochę szczuplejsze od sowich rówieśników. Jej skutki mogą się ujawnić szczególnie w wieku dojrzewania dziecka w postaci zaburzeń odżywiania: anoreksji, bulimii, a nawet nowotworów. Badania na 340 dzieciach w wieku 2-7 lat pokazują, że w przypadku dzieci przedszkolnych ,co dziesiąte dziecko ma wysoki poziom neofobii, ok.70% średni, a 12% nie wykazuje problemów związanych z apetytem.

Neofobia żywieniowa, a grymaszenie związane z posiłkami

Dziecko które grymasi mówi ,,nie chcę sera”, chociaż wcześniej lubiło ser i z przyjemnością go jadło lub dlatego, że ser ten zmienił strukturę np. jest w postaci zupy serowej, a także w odpowiedzi na nowe produkty. Grymaszenie jest zjawiskiem wpisującym się w pewien etap rozwoju. Niemniej jednak zawsze należy zachować ostrożność i obserwować zachowanie dziecka, czy np. niechęć nie pojawia wielorazowo w stosunku do nowych produktów bądź czy nie odmawia w ogóle jedzenia. Dziecko neofobią np. ,,nie chce brokuła, bo go nie zna, nigdy go nie próbowało lub nie chce ,,twarogu”, bo wygląda on nieznanie np. zawsze był podawany w kawałku, a teraz jest zmiksowany.

Postępowanie

Jednym z możliwych sposobów jest zwiększanie ekspozycji nowej potrawy. Tutaj rodzic powinien uzbroić się w cierpliwość. Pomimo, że odmowa na początku z pewności będzie

częsta, to każda próba może okazać się małym krokiem w kierunku sukcesu. Świetnie obrazuje to badanie , w którym przez 6 tygodni 2-letnim dzieciom podawano nowe potrawy. Pokazywane produkty różniły się między sobą ilością prezentacji. Tym samym jedne pokazywane były 20 razy, drugie 10 razy, trzecie 5 razy a czwarte stanowiły produkty nowe. Badanie pokazało, że istnieje związek między ilością prezentacji, a preferencjami pokarmowymi. Przy ekspozycji 8-10 razy występowała zmiana preferencji (Birch i Martin, 1982).

Można wpływać na wzrost zaufania dziecka do posiłku. Oto kilka rad:

• Nie zniechęcaj się i bądź cierpliwa. Podejmuj próby i podawaj potrawę swojemu dziecku kilka razy dziennie.

• Postaraj się aby twoje dziecko było wypoczęte przed posiłkiem.

• Sytuacje, w których dziecko jest zmęczone, bardzo głodne lub rozproszone niekorzystnie wpłyną na koncentrację na posiłku.

• Podawaj posiłki regularnie, co 3 godziny.

• Pamiętaj by maluch był wyspany.

• Zjadaj posiłki razem z dzieckiem- obserwacja twojego zachowania jest niezwykle istotna. Jesteś wzorem, autorytetem dla swojego dziecka. Obserwując twoje zachowanie i jego konsekwencje dziecko chętniej podejmie próbę na sobie,,mama to je i jest uśmiechnięta, na dodatek pomrukuje przy jedzeniu”, zobaczę jakie to jest.

• Zwróć uwagę na to, co dziecko je między posiłkami. Brak przerw między posiłkami nie sprawi, że z apetytem podejdzie do podanej potrawy.

• Nie wmuszaj pokarmu - to nie tylko może sprawić, że wzrośnie niechęć do produktu, ale również negatywnie wpłynąć na wasze relacje. Wmuszanie to wzajemny atak i kontrola. Dziecko nie jedząc kontroluje sytuacje ,a rodzic atakując poprzez wmuszanie chce w sposób agresywny tę kontrolę przełamać. To sytuacja niekorzystna dla obu stron.

• Jeżeli nie ma przeciwwskazań medycznych podawaj niemowlęciu różne produkty, stopniowo rozszerzaj jego jadłospis.

• Próbując różne potrawy w okresie ciąży pozwalasz by twoje dziecko już w wieku płodowym przyzwyczajało się do nowych bodźców smakowych.

Jako rodzice mamy znaczący wpływ na nawyki żywieniowe swoich dzieci. Właściwe odżywanie to nie tylko dobry rozwój naszych pociech, ale zdrowie na przyszłość. Świadomy rodzic rozumie jaką rolę odgrywa w kształtowaniu stylu życia swojego dziecka. Wie, że to co da swoją postawą, to jak przedstawi sposób żywienia wpłynie na to z czym jego dziecko pójdzie w dorosłość.

Klaudia Polkowska

Literatura:

Cudak H.: Znaczenie rodziny w rozwoju i wychowaniu małego dziecka. Warszawa 1999 Czernikiewicz A.: Anoreksja i bulimia- Pytania i próby odpowiedzi. Poradnik dla pacjentek i ich rodzin. Lublin 2000

Gerstmann. S.: Rozmowa i wywiad w psychologii. Warszawa 1976

Jablow M.: Anoreksja, bulimia, otyłość. Gdańsk 2000, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Kawula S., Bragiel J., Janke A.: Pedagogika rodziny. Toruń 1997

Kerzner B.: Trudności w karmieniu małych dzieci. Praktyczne rady, Clinical Pediatrics. 2009; 48: 960–965

Kozioł-Koozłowska A., Piórecka B.: Neofobia żywieniowa jej uwarunkowania i konsekwencje zdrowotne. Standardy Medyczne. Pediatria 2

Kozioł-Kozłowska A.: Ocena występowania zależności między neofobią żywieniową a zachowaniami

żywieniowymi dzieci w wieku przedszkolnym. Uniwersytet Jagielloński, Kraków 2011

Maciarz A.: Zagrożenie uczennic i studentek anoreksją i bulimią. [w:] Zjawiskowe Formy Patologii Społecznych oraz profilaktyka i resocjalizacja młodzieży (red) T. Sołtysiak, J. Sudar- Malukiewicz, Bydgoszcz 2003.

Ogden J.: Psychologia odżywiania się. Od zdrowych do zburzonych zachowań żywieniowych. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagielońskiego, 2010

Pecyna M. : Rodzinne uwarunkowania zachowania dziecka. Warszawa 1998.

Witkowska- Ulatowska H. : Jedzenie- wróg mojej córki. W: Uroda 2001 nr 9.

Ziemska M. ( red.) : Rodzina i dziecko. Warszawa 1979.

#odżywianie